マダガスカルの鳥類
概要
マダガスカル島の面積は日本の約1.6倍である.日本鳥類目録改訂第7版では日本産鳥類の種数が633種とされているのに対して,マダガスカル産鳥類の種数は約280種と考えられている.これは,他地域からの移入が少なく,定着する機会が少ないことや,渡り鳥の移動がおもに南北方向であることなどが原因として考えられている.
マダガスカルの鳥類の特徴としては,①面積の割に種数が少ないこと,②各分類群を構成する平均種数が少ない(多くの属が数種の鳥類で構成されている)こと,③特定の分類群(キツツキ目,ノガン科など)に欠けること,④国土の多くがサバンナである割に草原性鳥類が少ないこと,⑤適応放散を遂げた分類群(ジカッコウ亜科,ジブッポウソウ科,オオハシモズ科,テトラカヒヨドリ科など)が多いこと,⑥固有種が多く,固有の科や目(クイナモドキ目,ジブッポウソウ科)が存在すること,⑦果実・花蜜専食者や,樹幹・空中採餌者が少ないことなどがある.
以下の分類群リストはHackett et al. (2008),IOC World Bird List version 5.1を参考に作成した.それぞれの種に関する記述については,Langrand (1990)とMorris & Hawkins (1998),Sinclair & Langrand (2005),およびIOC World Bird List version 5.1を参考にした.
分類群リスト
カモ目 Anseriformes
カモ科 Anatidae
シロガオリュウキュウガモ Dendrocygna viduata
アカリュウキュウガモ Dendrocygna bicolor
コシジロガモ Thalassornis leuconotus
シナガチョウ Anser cygnoides domesticus (移入種)
コブガモ Sarkidiornis melanotos
バリケン Cairina moschata domestica (移入種)
アフリカマメガン Nettapus auritus
マガモ Anas platyrhynchos
マダガスカルガモ(旧名クロンボガモ) Anas melleri
シロスジコガモ Anas bernieri
アカハシオナガガモ Anas erythrorhyncha
アフリカコガモ Anas hottentota
マダガスカルメジロガモ Aythya innotata
キジ目 Galliformes
ホロホロチョウ科 Numididae
ホロホロチョウ Numida meleagris (移入種)
キジ科 Phasianidae
シチメンチョウ Meleagris gallopavo (移入種)
マダガスカルシャコ Margaroperdix madagarensis
ヨーロッパウズラ Coturnix coturnix
ヤクシャウズラ Coturnix delegorguei
ニワトリ Gallus gallus domesticus (移入種)
ペンギン目 Sphenisciformes
ペンギン科 Spheniscidae
イワトビペンギン Eudyptes chrysocome
ミズナギドリ目 Procellariiformes
アホウドリ科 Diomedeidae
ワタリアホウドリ Diomedea exulans
ススイロアホウドリ Phoebetria fusca
マユグロアホウドリ Thalassarche melanophrys
ハシジロアホウドリ Thalassarche cauta
キバナアホウドリ Thalassarche chlororhynchos
ミズナギドリ目 Procellariiformes
ウミツバメ科 Hydrobatidae
アシナガウミツバメ Oceanites oceanicus
カオジロウミツバメ Pelagodroma marina
シロハラウミツバメ Fregetta grallaria
クロハラウミツバメ Fregetta tropica
ミズナギドリ科 Procellariidae
オオフルマカモメ Macronectes giganteus
マダラフルマカモメ Daption capense
ヒロハシクジラドリ Pachyptila vittata
チュウヒロハシクジラドリ Pachyptila salvini
ハネナガミズナギドリ Pterodroma macroptera
カオジロミズナギドリ Pterodroma mollis
レユニオンシロハラミズナギドリ Pterodroma baraui
ケープベルデミズナギドリ Calonectris diomedea
オナガミズナギドリ Puffinus pacificus
アカアシミズナギドリ Puffinus carneipes
ビスマルクミズナギドリ Puffinus lherminieri
アラビアアナドリ Bulweria fallax
カイツブリ目 Podicipediformes
カイツブリ科 Podicipedidae
ワキアカカイツブリ Tachybaptus rufolavatus
カイツブリ Tachybaptus ruficollis
マダガスカルカイツブリ Tachybaptus pelzelnii
フラミンゴ目 Phoenicopteriformes
フラミンゴ科 Phoenicopteridae
オオフラミンゴ Phoenicopterus roseus
コフラミンゴ Phoeniconaias minor
ネッタイチョウ目 Phaethontiformes
ネッタイチョウ科 Phaethontidae
アカハシネッタイチョウ Phaethon aethereus
アカオネッタイチョウ Phaethon rubricauda
シラオネッタイチョウ Phaethon lepturus
コウノトリ目 Ciconiiformes
コウノトリ科 Ciconiidae
アフリカトキコウ Mycteria ibis
クロスキハシコウ Anastomus lamelligerus
ペリカン目 Pelecaniformes
トキ科 Threskiornithidae
マダガスカルクロトキ Threskiornis bernieri
ブロンズトキ Plegadis falcinellus
マダガスカルトキ Lophotibis cristata
アフリカヘラサギ Platalea alba
サギ科 Ardeidae
ヒメヨシゴイ Ixobrychus minutus
ゴイサギ Nycticorax nycticorax
ササゴイ Butorides striata
カンムリサギ Ardeola ralloides
マダガスカルカンムリサギ Ardeola idae
アマサギ Bubulcus ibis
アオサギ Ardea cinerea
ズグロアオサギ Ardea melanocephala (迷鳥)
マダガスカルサギ Ardea humbloti
オニアオサギ Ardea goliath
ムラサキサギ Ardea purpurea
ダイサギ Ardea alba
クロコサギ Egretta ardesiaca
マダガスカルクロサギ Egretta dimorpha
シュモクドリ科 Scopidae
シュモクドリ Scopus umbretta
ペリカン科 Pelecanidae
コシベニペリカン Pelecanus rufescens
カツオドリ目 Suliformes
グンカンドリ科 Fregatidae
オオグンカンドリ Fregata minor
コグンカンドリ Fregata ariel
カツオドリ科 Sulidae
アオツラカツオドリ Sula dactylatra
アカアシカツオドリ Sula sula
カツオドリ Sula leucogaster
ウ科 Phalacrocoracidae
アフリカコビトウ Microcarbo africanus
ヘビウ科 Anhingidae
アフリカヘビウ Anhinga rufa
タカ目 Accipitriformes
タカ科 Accipitridae
カタグロトビ Elanus caeruleus
マダガスカルチュウヒダカ Polyboroides radiatus
マダガスカルヘビワシ Eutriorchis astur
マダガスカルカッコウハヤブサ Aviceda madagascariensis
コウモリダカ Macheiramphus alcinus
エボシクマタカ Lophaetus occipitalis
シロハラハイタカ Accipiter francesiae
マダガスカルハイタカ Accipiter madagascariensis
マダガスカルオオタカ Accipiter henstii
マダガスカルチュウヒ Circus macrosceles
キバシトビ Milvus aegyptius
マダガスカルウミワシ Haliaeetus vociferoides
マダガスカルノスリ Buteo brachypterus
クイナモドキ目 Mesitornithiformes
クイナモドキ科 Mesitornithidae
ムナジロクイナモドキ Mesitornis variegatus
クリイロクイナモドキ Mesitornis unicolor
メスアカクイナモドキ Monias benschi
ツル目 Gruiformes
キボシクイナ科 Sarothruridae
マダガスカルシマクイナ Sarothrura insularis
マダガスカルムジクイナ Sarothrura watersi
クイナ科 Rallidae
マダガスカルクイナ Canirallus kioloides
ツィンギークイナ(仮) Canirallus beankaensis
クイナ Rallus aquaticus
チャムネクイナ Rallus madagascariensis
ノドジロクイナ Dryolimnas cuvieri
ウズラクイナ Crex crex
マダガスカルクロクイナ Amaurornis olivieri
コクイナ Porzana parva
ヒメクイナ Porzana pusilla
コモンクイナ Porzana porzana
(セイケイ Porphyrio porphyrio)?
アフリカセイケイ(仮) Porphyrio madagascariensis
アフリカムラサキバン Porphyrio alleni
バン Gallinula chloropus
アフリカオオバン Fulica cristata
チドリ目 Charadriiformes
ミフウズラ科 Turnicidae
マダガスカルミフウズラ Turnix nigricollis
カニチドリ科 Dromadidae
カニチドリ Dromas ardeola
セイタカシギ科 Recurvirostridae
オーストラリアセイタカシギ Himantopus himantopus
ソリハシセイタカシギ Recurvirostra avosetta
チドリ科 Charadriidae
アジアムナグロ Pluvialis fulva
ダイゼン Pluvialis squatarola
ハジロコチドリ Charadrius hiaticula
コチドリ Charadrius dubius
マダガスカルチドリ Charadrius thoracicus
ヒメチドリ Charadrius pecuarius
ミスジチドリ Charadrius tricollaris
シロビタイチドリ Charadrius marginatus
メダイチドリ Charadrius mongolus
オオメダイチドリ Charadrius leschenaultii
タマシギ科 Rostratulidae
タマシギ Rostratula benghalensis
レンカク科 Jacanidae
マダガスカルレンカク Actophilornis albinucha
シギ科 Scolopacidae
マダガスカルジシギ Gallinago macrodactyla
オグロシギ Limosa limosa
オオソリハシシギ Limosa lapponica
チュウシャクシギ Numenius phaeopus
ダイシャクシギ Numenius arquata
(ホウロクシギ Numenius madagascariensis)?
コアオアシシギ Tringa stagnatilis
アオアシシギ Tringa nebularia
クサシギ Tringa ochropus
タカブシギ Tringa glareola
ソリハシシギ Xenus cinereus
イソシギ Actitis hypoleucos
キョウジョシギ Arenaria interpres
ミユビシギ Calidris alba
ニシトウネン Calidris minuta
サルハマシギ Calidris ferruginea
ハマシギ Calidris alpina
エリマキシギ Philomachus pugnax
ツバメチドリ科 Glareolidae
チャバラツバメチドリ Glareola ocularis
カモメ科 Laridae
クロアジサシ Anous stolidus
インドヒメクロアジサシ Anous tenuirostris
シロアジサシ Gygis alba
ズアオカモメ Chroicocephalus cirrocephalus
ススケカモメ Ichthyaetus hemprichii
ミナミオオセグロカモメ Larus dominicanus
ハシブトアジサシ Gelochelidon nilotica
オニアジサシ Hydroprogne caspia
オオアジサシ Thalasseus bergii
ベンガルアジサシ Thalasseus bengalensis
サンドイッチアジサシ Thalasseus sandvicensis
コアジサシ Sternula albifrons
アラビアコアジサシ Sternula saundersi
マミジロアジサシ Onychoprion anaethetus
セグロアジサシ Onychoprion fuscatus
ベニアジサシ Sterna dougallii
エリグロアジサシ Sterna sumatrana
アジサシ Sterna hirundo
クロハラアジサシ Chlidonias hybrida
ハジロクロハラアジサシ Chlidonias leucopterus
ハシグロクロハラアジサシ Chlidonias niger
トウゾクカモメ科 Stercorariidae
ナンキョクオオトウゾクカモメ Stercorarius maccormicki
ミナミオオトウゾクカモメ Stercorarius antarcticus
クロトウゾクカモメ Stercorarius parasiticus
サケイ目 Pterocliformes
サケイ科 Pteroclididae
マダガスカルサケイ Pterocles personatus
ハト目 Columbiformes
ハト科 Columbidae
カワラバト(ドバト) Columba livia (移入種)
マダガスカルキジバト Nesoenas picturatus
シッポウバト Oena capensis
マダガスカルアオバト Treron australis
マダガスカルルリバト Alectroenas madagascariensis
カッコウ目 Cuculiformes
カッコウ科 Cuculidae
アフリカバンケン Centropus toulou
マダガスカルジカッコウ Coua delalandei (絶滅)
カンムリジカッコウ Coua cristata
ミナミジカッコウ Coua verreauxi
アオジカッコウ Coua caerulea
アカボウシジカッコウ Coua ruficeps
アカビタイジカッコウ Coua reynaudii
ニシジカッコウ Coua coquereli
ハシリジカッコウ Coua cursor
オニジカッコウ Coua gigas
ムネアカジカッコウ Coua serriana
ハシブトカッコウ Pachycoccyx audeberti
マダガスカルホトトギス Cuculus rochii
フクロウ目 Strigiformes
メンフクロウ科 Tytonidae
マダガスカルメンフクロウ Tyto soumagnei
メンフクロウ Tyto alba
フクロウ科 Strigidae
トゥルトゥルカコノハズク(仮) Otus madagascariensis
マダガスカルコノハズク Otus rutilus
マダガスカルアオバズク Ninox superciliaris
マダガスカルトラフズク Asio madagascariensis
アフリカコミミズク Asio capensis
ヨタカ目 Caprimulgiformes
ヨタカ科 Caprimulgidae
キエリヨタカ Gactornis enarratus
マダガスカルヨタカ Caprimulgus madagascariensis
アマツバメ目 Apodiformes
アマツバメ科 Apodidae
ショクヨウアナツバメ Aerodramus francicus
マダガスカルハリオアマツバメ Zoonavena grandidieri
ヤシアマツバメ Cypsiurus parvus
シロハラアマツバメ Tachymarptis melba
マダガスカルアマツバメ Apus balstoni
ニシヒメアマツバメ Apus affinis
オオブッポウソウ目 Leptosomatiformes
オオブッポウソウ科 Leptosomidae
オオブッポウソウ Leptosomus discolor
ブッポウソウ目 Coraciiformes
ブッポウソウ科 Coraciidae
アフリカブッポウソウ Eurystomus glaucurus
ジブッポウソウ科 Brachypteraciidae
ジブッポウソウ Brachypteracias leptosomus
ウロコジブッポウソウ Geobiastes squamiger
ルリガシラハシリブッポウソウ Atelornis pittoides
チャガシラハシリブッポウソウ Atelornis crossleyi
オナガジブッポウソウ Uratelornis chimaera
カワセミ科 Alcedinidae
マダガスカルヒメショウビン Corythornis madagascariensis
マダガスカルカンムリカワセミ Corythornis vintsioides
ハチクイ科 Meropidae
マダガスカルハチクイ Merops superciliosus
サイチョウ目 Bucerotiformes
ヤツガシラ科 Upupidae
マダガスカルヤツガシラ Upupa marginata
ハヤブサ目 Falconiformes
ハヤブサ科 Falconidae
マダガスカルチョウゲンボウ Falco newtoni
ヨコジマチョウゲンボウ Falco zoniventris
エレオノラハヤブサ Falco eleonorae
ウスズミハヤブサ Falco concolor
ハヤブサ Falco peregrinus
オウム目(インコ目) Psittaciformes
インコ科 Psittacidae
カルカヤインコ Agapornis canus
クロインコ Coracopsis vasa
コクロインコ Coracopsis nigra
スズメ目 Passeriformes
ヒロハシ科 Eurylaimidae
ビロードマミヤイロチョウ Philepitta castanea
キイロマミヤイロチョウ Philepitta schlegeli
ニセタイヨウチョウ Neodrepanis coruscans
コバシニセタイヨウチョウ Neodrepanis hypoxantha
オオハシモズ科 Vangidae
アカオオオハシモズ Calicalicus madagascariensis
カタアカオオハシモズ Calicalicus rufocarpalis
カギハシオオハシモズ Vanga curvirostris
クロマダガスカルモズ Oriolia bernieri
クロアゴハシボソオオハシモズ Xenopirostris xenopirostris
シロノドハシボソオオハシモズ Xenopirostris damii
クロノドハシボソオオハシモズ Xenopirostris polleni
ハシナガオオハシモズ Falculea palliata
シロガシラオオハシモズ Artamella viridis
チェバートオオハシモズ Leptopterus chabert
ルリイロマダガスカルモズ Cyanolanius madagascarinus
アカオオハシモズ Schetba rufa
ヘルメットモズ Euryceros prevostii
マダガスカルヒヨドリ Tylas eduardi
ベニバシゴジュウカラモズ Hypositta corallirostris
ホオアカニュートンヒタキ Newtonia amphichroa
ニュートンヒタキ Newtonia brunneicauda
キバラニュートンヒタキ Newtonia archboldi
ノドジロニュートンヒタキ Newtonia fanovanae
マダカスカルタンビヒタキ Pseudobias wardi
ハシナガマダカスカルチメドリ Mystacornis crossleyi
サンショウクイ科 Campephagidae
マダガスカルオオサンショウクイ Coracina cinerea
コウライウグイス科 Oriolidae
ニシコウライウグイス Oriolus oriolus
オウチュウ科 Dicruridae
マダガスカルオウチュウ Dicrurus forficatus
カササギヒタキ科 Monarchidae
マダガスカルサンコウチョウ Terpsiphone mutata
カラス科 Corvidae
ムナジロガラス Corvus albus
ヒバリ科 Alaudidae
マダカスカルヤブヒバリ Eremopterix hova
ヒヨドリ科 Pycnonotidae
クロヒヨドリ Hypsipetes madagascariensis
ツバメ科 Hirundinidae
ムナフショウドウツバメ Phedina borbonica
タイワンショウドウツバメ Riparia paludicola
ショウドウツバメ Riparia riparia
ツバメ Hirundo rustica
ヨシキリ科 Acrocephalidae
マダガスカルシマヨシキリ Nesillas typica
ハンサバクシマヨシキリ(仮) Nesillas lantzii
マダカスカルアシナガヨシキリ Acrocephalus newtoni
センニュウ科 Locustellidae
チャイロエミューセッカ Bradypterus brunneus
ハイイロエミューセッカ Amphilais seebohmi
テトラカヒヨドリ科 Bernieridae
マダカスカルチメドリ Oxylabes madagascariensis
テトラカヒヨドリ Bernieria madagascariensis
マダガスカルミヤマムシクイ Cryptosylvicola randrianasoloi
ヤハズニセムシクイチメドリ Hartertula flavoviridis
キリチカムシクイ Thamnornis chloropetoides
コバシマダガスカルヒヨドリ Xanthomixis zosterops
コバネマダガスカルヒヨドリ Xanthomixis apperti
ススケマダガスカルヒヨドリ Xanthomixis tenebrosa
ハイガシラマダガスカルヒヨドリ Xanthomixis cinereiceps
キマユマダカスカルチメドリ Crossleyia xanthophrys
マダカスカルムシクイ Randia pseudozosterops
セッカ科 Cisticolidae
クビワニセムシクイチメドリ Neomixis tenella
ミドリニセムシクイチメドリ Neomixis viridis
クロスジニセムシクイチメドリ Neomixis striatigula
マダカスカルセッカ Cisticola cherina
メジロ科 Zosteropidae
マダガスカルメジロ Zosterops maderaspatanus
ムクドリ科 Sturnidae
インドハッカ Acridotheres tristis (移入種)
マダガスカルムクドリ Hartlaubius auratus
ヒタキ科 Muscicapidae
マダカスカルシキチョウ Copsychus albospecularis
カワリツグミヒタキ Monticola imerina
モリカワリツグミ Monticola sharpei
マダガスカルノビタキ(仮) Saxicola sibilla
ハシグロヒタキ Oenanthe oenanthe
タイヨウチョウ科 Nectariniidae
アルダブラタイヨウチョウ Cinnyris sovimanga
マダカスカルタイヨウチョウ Cinnyris notatus
スズメ科 Passeridae
イエスズメ Passer domesticus (移入種)
ハタオリドリ科 Ploceidae
マダカスカルハタオリ Ploceus nelicourvi
ニシマダカスカルハタオリ Ploceus sakalava
ベニノジコ Foudia madagascariensis
マダカスカルベニノジコ Foudia omissa
カエデチョウ科 Estrildidae
オナガカエデチョウ Estrilda astrild (移入種)
ヒメシチホウ Lepidopygia nana
セキレイ科 Motacillidae
マダガスカルセキレイ Motacilla flaviventris